Doniesienia z badań: To lęk czy ADHD?

Zaburzenia lękowe i ADHD to jedne z najczęściej diagnozowanych trudności u dzieci i młodzieży. W praktyce jednak często się zdarza, że objawy tych dwóch zaburzeń nakładają się na siebie. Zdarza się, że trudno jednoznacznie określić, z czym tak naprawdę mamy do czynienia. Niepokój, trudności z koncentracją, pobudzenie, impulsywność… To może być ADHD, ale też objaw silnego lęku. Jak więc uniknąć pomyłek? Właśnie temu tematowi poświęcone jest badanie, które objęło łącznie 421 dzieci – zarówno z diagnozą ADHD, jak i bez niej. Naukowcy przyjrzeli się jednemu z najpopularniejszych testów do pomiaru lęku u dzieci: Multidimensional Anxiety Scale for Children (MASC). Sprawdzili, czy narzędzie to rzeczywiście mierzy lęk, czy może przypadkiem również cechy ADHD.

Co się okazało?

U dzieci z ADHD niektóre wyniki testu MASC mogą być fałszywie wysokie – czyli niekoniecznie oznaczają obecność lęku, tylko są odbiciem ich nadpobudliwości lub trudności z koncentracją. Skale dotyczące np. „nadmiernego niepokoju” mogą reagować na objawy wspólne dla ADHD i lęku, co utrudnia ich rozróżnienie. Kwestionariusz działa lepiej u dzieci bez ADHD – daje wtedy bardziej precyzyjne informacje o tym, jak dziecko przeżywa lęk.

Co to znaczy w praktyce?

Nie każde dziecko z wysokim wynikiem w teście lęku rzeczywiście cierpi na zaburzenie lękowe. Zwłaszcza u dzieci z ADHD trzeba być bardzo ostrożnym –  nie opierać się tylko na jednym narzędziu diagnostycznym, ale też dokładnie przyjrzeć się kontekstowi funkcjonowania dziecka i przeanalizować, skąd mogą wynikać dane objawy. Warto tu zaznaczyć, że kwestionariusze mają za zadanie jedynie wspomagać proces diagnozy, a podstawowym narzędziem pozostaje wywiad. Dotyczy to zarówno dzieci jak i osób dorosłych.

Dlaczego to ważne w psychoterapii i diagnozie?

W psychoterapii, a także na etapie diagnozy, trafne rozróżnienie między ADHD a lękiem ma ogromne znaczenie. Od tego zależy, jak będzie wyglądała pomoc. Techniki stosowane przy pracy z lękiem są inne niż przy ADHD. Błędna diagnoza może prowadzić do zastosowania nieodpowiednich metod, które nie tylko nie pomogą, ale mogą nawet nasilić objawy. Nieprawidłowe rozpoznanie wiąże się z opóźnieniem adekwatnie dobranej pomocy. W pracy z osobami neuroróżnorodnymi, tym bardziej warto pamiętać o tym, jak złożony może być obraz trudności.

Źródło: Young, M. E., Miller, M. M., Milich, R., Kofler, M. J., & Luebbe, A. M. (2021). Are we measuring ADHD or anxiety? Examining the factor structure of the Multidimensional Anxiety Scale for Children in youth with and without ADHD. Assessment, 28(7), 1676–1690. https://doi.org/10.1177/1073191120921453