Terapia schematów – gdy stare wzorce wciąż wracają
- Centrum Psychoterapii i Diagnozy
- 13 sie
- 2 minut(y) czytania
Czasem wciąż powtarzamy te same schematy w relacjach, pracy czy podejściu do siebie – nawet jeśli wiemy, że nam nie służą. Możemy np. zawsze brać na siebie za dużo, unikać bliskości albo czuć się gorsi od innych. Terapia schematów pomaga zrozumieć skąd biorą się te wzorce i jak można je zmienić, by żyć pełniej.
Na czym polega terapia schematów?
Terapia schematów została opracowana przez Jeffreya Younga jako rozwinięcie terapii poznawczo-behawioralnej. Jej celem jest praca nad głębokimi, utrwalonymi wzorcami myślenia, odczuwania i zachowania, które powstały często we wczesnym dzieciństwie lub młodości.
Te wzorce nazywamy schematami – to takie „okulary”, przez które patrzymy na świat. Niestety, jeśli powstały w trudnych warunkach (np. przy braku poczucia bezpieczeństwa, odrzuceniu czy krytyce), mogą powodować cierpienie w dorosłym życiu.
Czym są schematy?
Schematy to głęboko zakorzenione przekonania i odczucia dotyczące siebie, innych ludzi i świata.Przykłady schematów:
„Muszę zasłużyć, żeby ktoś mnie kochał.”
„Nie mogę nikomu ufać.”
„Moje potrzeby się nie liczą.”
Każdy z nas ma pewne schematy - problem pojawia się wtedy, gdy stają się one sztywne i dominujące.
Podstawowe założenia terapii schematów
Schematy powstają najczęściej w dzieciństwie, gdy nasze ważne potrzeby emocjonalne nie były zaspokajane.
Mogą się „uaktywniać” w dorosłym życiu, powodując silne emocje i reakcje, które czasem wydają się „nieproporcjonalne” do sytuacji.
Zmiana schematów jest możliwa dzięki ich uświadomieniu, przeżyciu i wypracowaniu nowych sposobów reagowania.
Jak wygląda praca w terapii schematów?
Terapia schematów łączy różne metody:
Rozmowę i analizę wzorców (z CBT),
Pracę z emocjami „tu i teraz” (z nurtu humanistycznego i terapii Gestalt),
Techniki wyobrażeniowe i pracę z wewnętrznym dzieckiem,
Relację terapeutyczną jako bezpieczne doświadczenie, które pomaga w zmianie starych przekonań.
Podczas sesji możesz:
Rozpoznawać swoje schematy i tryby funkcjonowania (np. tryb Wewnętrznego Krytyka, tryb Poddanego Dziecka).
Ćwiczyć nowe sposoby reagowania w trudnych sytuacjach.
Uczyć się stawiania granic i dbania o swoje potrzeby.
Kiedy terapia schematów może być pomocna?
Gdy masz poczucie, że „ciągle trafiasz na te same problemy” w relacjach czy pracy.
Jeśli zmagasz się z niskim poczuciem własnej wartości, przewlekłym smutkiem czy lękiem.
W przypadku zaburzeń osobowości (np. borderline), depresji, zaburzeń lękowych, problemów w relacjach.
Podsumowanie
Terapia schematów to pogłębiona forma pracy nad sobą, która pozwala dotrzeć do źródeł trudności i zmienić utrwalone wzorce. Dzięki połączeniu pracy poznawczej, emocjonalnej i relacyjnej, daje szansę na trwałą poprawę jakości życia - nie tylko „łagodzenie objawów”, ale realną zmianę od wewnątrz.
Bibliografia
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Terapia schematów: przewodnik praktyka. New York: Guilford Press. (Wyd. polskie: Paradygmat, 2014).
Rafaeli, E., Bernstein, D. P., & Young, J. E. (2011). Schema Therapy: Distinctive Features. London: Routledge.
Arntz, A., & Jacob, G. (2012). Schema Therapy in Practice: An Introductory Guide to the Schema Mode Approach. Chichester: Wiley-Blackwell.
van Vreeswijk, M., Broersen, J., & Nadort, M. (2012). The Wiley-Blackwell Handbook of Schema Therapy: Theory, Research, and Practice. Chichester: Wiley-Blackwell.
Flanagan, C. (2014). Understanding Schema Therapy: A Guide for Clients and Therapists. London: Routledge.